Ultrasonografia skóry. Tam gdzie częstotliwość ma znaczenie
W kolejnym naszym wpisie z cyklu specjalistycznego zastosowania aparatów USG przybliżymy problematykę stosowania ultrasonografów w dermatologii oraz możliwości jakie daje ultrasonograf w diagnostyce oraz leczeniu chorób skóry. Odpowiemy sobie jednocześnie na pytanie jaki aparat usg dla dermatologów jest najlepszym wyborem
Dzięki dostępności wysokich częstotliwości (aż do 24 MHz) w ultrasonografii już dziś jest możliwe badanie łagodnych i złośliwych uszkodzeń naskórka, skóry właściwej oraz tkanek podskórnych jak również naczyń krwionośnych znajdujących się blisko skóry. Precyzyjny pomiar grubości skóry i właściwa ocena wewnętrznych struktur skórnych pozwala na uzyskanie trafniejszych odpowiedzi dot. przeprowadzenia procedur zarówno operacyjnych jak i nieoperacyjnych, leczenia terapeutycznego i kosmetycznego. Dr. Fernando Alfageme, Universidad Autonoma w Madrycie
Aparat USG w dermatologii
Większość dermatologów nie jest w pełni świadomych jak wiele różnych przydatnych możliwości daje stosowanie ultrasonografii w praktykach klinicznych. Podano tutaj kilka przykładów jej praktycznego użycia w wykrywaniu patologii skóry oraz krótki przegląd tego jak działają ultradźwięki wraz z opisem urządzeń które są odpowiednie w dziedzinie ultrasonografii skóry. Niezależnie od tego co wywołuje echogeniczny efekt, ultrasonograf charakteryzuje choroby zapalne skóry rozpoznając w tym celu następujące objawy:
- rozpoznanie podnaskórkowego hipoechogenicznego efektu „halo” wyświetlającego obrzęk linii papilarnych skóry
- lokalne zwiększenie przepływu krwi obrazowane poprzez zwiększony sygnał dopplerowski
- homogenizacja komórek tkankowych w przypadku tkanek podskórnych lub nawet zwykła odpowiedź na ultradźwięki, płaty hipoechogeniczne stają się hiperechogeniczne a hipoechogeniczne ściany stają się hiperechogenicznymi.
Ultradźwięki przetwarzane przez aparat usg pozwalają na określenie do jakiego stopnia zakażenia bakteryjne skóry rozprzestrzenia się również na jej głębsze warstwy (zapalnie powięzi, zapalenie szpiku kostnego) oraz wykryć i sprawdzić obszary nadmiernego drenażu.
Ta technika pozwala również na wykrycie hiperkeratozy naskórka, zapalenia tkanek leżących głębiej w strukturze jak również wzrostu ciśnienia krwi w brodawkach wirusowych i te wszystkie parametry mogą zostać dostrzeżone i zmierzone by pomóc lekarzowi podjąć najwłaściwsze leczenie również w przypadku trwałych brodawek wirusowych.
Rozpoznanie stanu zapalnego już na wczesnym stadium lub na etapie nieaktywnych stanów zapalnych skóry produkowanych przez chorobę autoimmunologiczną jest niezwykle istotne żeby podjąć odpowiednie leczenie pacjenta. W czasie fazy stanu zapalnego, toczeń lub płytki morfologiczne wykazują cechy stanu zapalnego skóry (hipoechogeniczność złączy naskórka połączona z lokalnym wzrostem przepływów w pomiarach dopplerowskich) podczas gdy na etapie powstawania blizn można zaobserwować hiperechogeniczność skóry spowodowaną sklerotyczną i obniżoną zawartością tłuszczu wraz z atrofią tłuszczu.
Ultrasonograf wykrywa stany zapalne skóry charakteryzujące się hiperkeratozą również w przypadku łuszczycy. Odpowiedź zapalenia na leczenie może być badana również w oparciu o badania ultrasonograficzne pozwalające na otrzymanie danych ilościowych, systemowych i organicznych dot. odpowiedzi organizmu na leki.
Rak skóry
Amelanotyczny czerniak. Melanomia, hipoechogeniczny i jednorodny wygląd, jak również rozległa neowaskularyzacja, którą wywołał, jest wyraźnie widoczna w USG
Aparat USG zapewnia również informacje dotyczące złośliwych guzów oraz pozwala na penetrację łagodnych uszkodzeń tak samo jak daje możliwość stwierdzenia w jakim stopniu zaangażowane są inne struktury i/lub czy nie doszło do lokalnych przerzutów. Ultrasonografia w diagnostyce klinicznej zwiększa czułość oraz specyfikuje łagodne zmiany nowotworowe warstwy podskórnej.
W przypadku zniekształceń i guzków naczyniowych, ultrasonograf pozwala na rozróżnienie uszkodzeń o podwyższonym poziomie przepływu krwi i tych u których ten przepływ jest zmniejszony co w konsekwencji daje możliwość postawienia wstępnej diagnozy.
Ultrasonografia wspiera również diagnostykę kliniczną oraz analizę guzów nabłonka pomagając w ustaleniu jakie są granice guza co jest niezwykle istotne podczas zabiegu jego wycinania. Jest to również niezwykle przydatne podczas monitorowania krioterapii lub leczenia fotodynamicznego jak również podczas monitorowania nawrotów nowotworów nabłonkowych.
Użyteczność ultrasonografii do dokonywania oceny i śledzenia rozwoju czerniaka jest szeroko uznawana w środowisku medycznym do tego stopnia, że niektóre zespoły zaczęły jej używać już rutynowo. Ultradźwięki umożliwiają rozróżnienie czerniaków o grubości większej niż 1 mm w skali Breslowa i pozwalają na wczesne wykrycie obszarów zarażonych czerniakiem. W szeroko rozumianej patologii, ultradźwięki są również bardzo pożyteczne w dokonywaniu pomiarów reakcji czerniaka na zastosowaną chemioterapię.
Choroby paznokci
normalny paznokieć (przekrój)
Ocena stanu zdrowia paznokci za pomocą aparatu usg pozwala na obserwację tych patologii które są zlokalizowane pod płytką paznokcia bez konieczności jej chirurgicznego usuwania oraz pozwala określić ilość podpaznokciowych zmian i guzków paznokci których czasami nie da się stwierdzić radiologicznie.
Dermatologia kosmetyczna
Zainteresowanie dermatologów metodą diagnostyczną jaką jest ultrasonografia zostało wznowione dzięki jej estetycznym zastosowaniom. Wypełniacze kosmetyczne wyświetlają dany zestaw wzorów sonograficznych co daje możliwość określenia i zidentyfikowania jaki rodzaj wypełniacza został zastosowany co jest niezwykle ważne w przypadku wystąpienia komplikacji z tego rodzaju środkami.
Ocena wieku skóry poprzez podskórną analizę hipoechogeniczną typu „halo” jest kolejnym użytecznym zastosowaniem ultradźwięków ponieważ jej grubość zwiększa się wraz z zastosowaniem metody photo-aging. Ultradźwięki są również używane w celu dokonania oceny odpowiedzi skóry na leczenie takie jak laser, mezoterapia czy terapia fotodynamiczna.
Jak działa ultrasonografia i które urządzenia są odpowiednie dla ultrasonografii skóry.
Ultradźwięki to fale dźwiękowe o niesłyszalnej dla ucha ludzkiego częstotliwości powyżej 20 kHz wygenerowane przez kryształy, które mają zdolność do emitowania takich fal w odpowiedzi na elektryczne stymulatory oraz mogą przekształcić echo tych ultradźwięków w sygnał elektryczny, zjawisko to nazywa się efektem piezoelektrycznym. Piezoelektryczne kryształy, które są umieszczone w głowicach, emitują elektryczne sygnały do przetwarzających je jednostek. Taka jednostka przekształca sygnał elektryczny w punkty o większej lub mniejszej intensywności na ekranie (obraz B-Mode). Obraz B-Mode prezentuje podłużną lub odwróconą linię w zależności od ustawienia głowicy oraz odpowiednio do badanej struktury.
Im większa częstotliwość ultradźwięków, tym mniejsza jest ich zdolność do penetracji tkanki i większa zdolność do rozróżnienia przylegających struktur (rozdzielczość). W dermatologii przedmiotem zainteresowania są głównie struktury powierzchniowe i dlatego ważne są tu bardzo duże rozdzielczości pozwalające na rozróżnienie struktur. Wysokoczęstotliwościowa szerokopasmowa głowica (powyżej 7,5 MHz) jest tu zatem najbardziej odpowiednia, ponieważ zapewnia elastyczność w badaniu struktur na różnych głębokościach. Do badania powinna być używana głowica liniowa jako że przedmiotem badania są struktury równoległe do powierzchni ciała.
ESAOTE zapewniło światowej klasy rozwiązania dostępne już przed laty, będąc jednocześnie pionierem uzyskiwania w ultrasonografii obrazów powstających przy użyciu częstotliwości do 19 MHz również w systemach przenośnych. Zdolność do zwiększenia siły Dopplera do częstotliwości 14,3 MHz również daje niesamowitą czułość pozwalającą na wykrycie nawet ekstremalnie niskich przepływów.
W trakcie imprezy EUROSON 2012, ESAOTE miało również przyjemność ogłosić odkrycie innowacji w dziedzinie obrazowania struktur powierzchniowych – dalszy wzrost rozdzielczości uzyskanej przy pomocy nowej głowicy szerokopasmowej do aparatu usg o częstotliwości 15-22 MHz.
Ponieważ fale ultradźwiękowe są znacznie osłabiane podczas transmitowania ich w powietrzu, żel musi być umiejscowiony pomiędzy skórą a głowicą by usprawnić przepływ. Inaczej niż w przypadku konwencjonalnej ultrasonografii, obrazowanie skóry obejmuje obrazowanie struktur powierzchniowych i jest wykonywane przez lekkie przyłożenie głowicy do żelu nałożonego bezpośrednio na skórę, bez stosowania dodatkowego nacisku.
Wnioski
Ultrasonografia skóry to efektywna, nieinwazyjna, ekonomiczna i działająca w czasie rzeczywistym technika która pozwala na polepszenie jakości codziennie wykonywanych badań, trafności diagnoz, leczenia i monitorowania guzów skóry, guzów naczyniowych i stanów zapalnych skóry, uszkodzeń paznokci czy innych kosmetycznych zabiegów.
Redakcja KOSMED
